Okres 1939/44

W 1942 roku w Trawnikach, w starej cukrowni z prowadzącą do niej bocznicą kolejową powstał hitlerowski obóz pracy. Deportowano tutaj Żydów z terenów całej Generalnej Guberni i zmuszano do pracy min. w zakładach przetwórczych futer, w fabryce szczotek itp. Praca odbywała się w najcięższych i uwłaczających warunkach. W związku z likwidacją getta warszawskiego oraz innych gett do obozu w Trawnikach trafiło 6 tysięcy Żydów wśród, których znajdował się również kronikarz getta warszawskiego Emanuel Ringelblum. W połowie roku 1943 więzionych było w obozie w Trawnikach około 10 tysięcy Żydów. Na przełomie września i października 1943 roku zdecydowano w Berlinie o przekazaniu obozu pod kontrolę administracji obozów koncentracyjnych. Wkrótce dowódca SS Heinrich Himmler rozkazał, z obawy przed wybuchem powstań podobnych do tych, które miały miejsce w Sobiborze, rozwiązać wszystkie obozy w obrębie powiatu lubelskiego. W ramach tzw. Akcji Dożynki w krótkim czasie, w Trawnikach, wymordowano żydowskich robotników przymusowych, a 3 listopada 1943 w masowych rozstrzelaniach zginęli niemal wszyscy więźniowie obozu, zaś pozostali musieli spalić zwłoki pomordowanych, po czym sami zostali zabici. Tragiczne wydarzenia tamtejszych dni upamiętnia min. Pomnik w Trawnikach „ Tysiącom ofiar różnych narodowości pomordowanym przez barbarzyńców hitlerowskich w obozie Trawniki w latach 1939- 1944.